.png)
Κείμενο: Mατίνα Λαδικού (εγκληματολόγος-κοινωνιολόγος)
Περίπου το 95% όλων των θυμάτων βίας —είτε γυναίκες είτε άνδρες— βιώνουν βία από άνδρα δράστη. Για να αποτραπεί η βία κατά των γυναικών, θα πρέπει να αντιληφθούμε το βάρος των «έμφυλων» προτύπων στη διατήρησή της.
Η ανισότητα των φύλων είναι η άνιση αξία που δίνεται σε άνδρες και γυναίκες, καθώς και η άνιση κατανομή εξουσίας, πόρων και ευκαιριών μεταξύ τους.
Οι ρίζες της ανισότητας προεκτείνονται από τα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας έως και σήμερα, τόσο σε νόμους ή πολιτικές που περιορίζουν επίσημα τα δικαιώματα και τις ευκαιρίες των γυναικών, όσο και με πιο ανεπίσημους τρόπους όπως για παράδειγμα: κοινωνικοί κανόνες, η πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι καταλληλότερες για τη φροντίδα των παιδιών, οι διαφορές στις πρακτικές ανατροφής για αγόρια και κορίτσια, οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Τα στοιχεία υποδεικνύουν τέσσερις παράγοντες που προβλέπουν ή «οδηγούν» στη βία κατά των γυναικών και εξηγούν τα έμφυλα πρότυπά της.
1. Ανοχή ή συγκατάθεση στη βία. Όταν οι κοινωνίες, η οικογένεια, οι εκπαιδευτικές δομές ή οι κοινότητες υποστηρίζουν ή συγχωρούν τη βία κατά των γυναικών, τα επίπεδα της βίας είναι υψηλότερα. Οι άντρες που έχουν αυτές τις πεποιθήσεις είναι πιο πιθανό να διαπράξουν βία κατά των γυναικών. Η αποδοχή της βίας κατά των γυναικών συμβαίνει με πολλούς τρόπους, μέσω πρακτικών που δικαιολογούν ή ευτελίζουν αυτή τη βία ή μεταθέτουν την ευθύνη από τον δράστη στο θύμα.
2. Έλεγχος των ανδρών στη λήψη αποφάσεων και όρια στην ανεξαρτησία των γυναικών στη δημόσια και ιδιωτική ζωή. Η βία είναι πιο συνηθισμένη σε σχέσεις στις οποίες οι άνδρες ελέγχουν τη λήψη αποφάσεων και περιορίζουν την αυτονομία των γυναικών, έχουν μια αίσθηση ιδιοκτησίας ή δικαιώματος σε αυτές και έχουν άκαμπτες ιδέες για το τι είναι αποδεκτό και τι όχι στη γυναικεία συμπεριφορά. Οι περιορισμοί στην ανεξαρτησία και την πρόσβαση των γυναικών στη λήψη αποφάσεων είναι επίσης εμφανείς στη δημόσια σφαίρα, όπου οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο έλεγχο της εξουσίας και των πόρων. Αυτό στέλνει ένα μήνυμα ότι οι γυναίκες έχουν χαμηλότερη κοινωνική αξία και είναι λιγότερο άξιες σεβασμού.
3. Άκαμπτα στερεότυπα για το φύλο και κυρίαρχες μορφές αρρενωπότητας. Η προώθηση και η επιβολή άκαμπτων και ιεραρχικών στερεοτύπων φύλου αναπαράγει τις κοινωνικές συνθήκες της ανισότητας των φύλων που στηρίζουν τη βία κατά των γυναικών. Ειδικότερα, τα κυρίαρχα κοινωνικά στερεότυπα ανδρισμού παίζουν άμεσο ρόλο στην ώθηση της βίας των ανδρών κατά των γυναικών.
4. Ανδρικές σχέσεις συνομήλικων και κουλτούρες αρρενωπότητας που δίνουν έμφαση στην επιθετικότητα, την κυριαρχία και τον έλεγχο. Οι σχέσεις μεταξύ ανδρών (προσωπικές και επαγγελματικές) που χαρακτηρίζονται από στάσεις, συμπεριφορές ή κανόνες σχετικά με τον ανδρισμό που επικεντρώνονται στην επιθετικότητα, την κυριαρχία, τον έλεγχο ή την υπερσεξουαλικότητα συνδέονται με τη βία κατά των γυναικών.
Ενισχυτικοί παράγοντες
Υπάρχει μια σειρά παραγόντων που, ενώ δεν οδηγούν στη βία από μόνοι τους, μπορούν να συμβάλουν στη βία κατά των γυναικών ή να την επιδεινώσουν.
· Η συγκατάθεση της βίας γενικά, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην «ομαλοποίηση» της βίας.
· Εμπειρία και έκθεση σε βία (ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία).
· Παράγοντες που μπορούν να αποδυναμώσουν την κοινωνική συμπεριφορά (όπως άγχος, περιβαλλοντικοί παράγοντες, φυσικές καταστροφές και κρίσεις, ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα και μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ) και επομένως μειώνουν την ενσυναίσθηση, τον σεβασμό και το ενδιαφέρον για τις γυναίκες.
· Αντίδραση και αντίσταση στην πρόληψη και την ισότητα των φύλων (ενέργειες που επιδιώκουν να εμποδίσουν την αλλαγή, να διατηρήσουν το status quo των σχέσεων των φύλων ή να αποκαταστήσουν τα ανδρικά προνόμια και δύναμη), που δημιουργεί ένα περιβάλλον στο οποίο υπάρχει αυξημένος κίνδυνος βίας.
Ματίνα Λαδικού